Zaburzenia psychotyczne to grupa zaburzeń psychicznych, których najbardziej charakterystycznym objawem są omamy i urojenia różnej treści. Wśród nich najczęściej diagnozuje się schizofrenię oraz chorobę afektywną dwubiegunową.
Są różne rodzaje zaburzeń schizofrenicznych, niemniej jednak, posiadają one pewne cechy wspólne. Do głównych, osiowych objawów tej choroby, w dużym uproszczeniu, należą:
– pogłębiająca się utrata kontaktu ze światem i skoncentrowanie zainteresowań na przeżyciach wewnętrznych
– otępienie emocjonalne i uczuciowa pustka, utrata związków emocjonalnych z otoczeniem
– rozpad osobowości, niezgodność myślenia ze sferą emocjonalną, wykluczające się osądy i dążenia, brak adekwatnego kontaktu z rzeczywistością, niekiedy objawy wytwórcze.
Rodzaje schizofrenii:
– paranoidalna – jako objaw dominującymi występują urojenia i omamy
– hebefreniczna – wesołkowatość, infantylizm i nieadekwatność w zachowaniu, płytka, również niedostosowana do sytuacji uczuciowość, chaotyczne, bezsensowne wypowiedzi
– katatoniczna – zahamowanie, usztywnienie ruchowe, chory przybiera nienaturalne pozycje, które utrzymują się nawet kilka dni (stanie z rękami w górze, ciało wygięte w nienaturalnym łuku), odmawia przyjmowania posiłków. Ten stan może być zagrażający dla życia pacjenta
– prosta – nie występują objawy wytwórcze, ale postępujące, powolne wycofywanie się pacjenta z życia, pogarszanie jego funkcjonowania w najważniejszych obszarach (utrata zainteresowania, szkołą, pracą, relacjami międzyludzkimi) ta postać schizofrenii jest najtrudniejsza do leczenia i ma złe rokowanie
– rezydualna (ubytkowa) – stan występujący u chorego po wygaśnięciu epizodu schizofrenii, brak jest objawów wytwórczych ale występuje znaczne pogorszenie funkcjonowania: ogólne spowolnienie psychoruchowe, apatia, stępienie uczuciowości (objawy tzw. negatywne)
Występowanie pojedynczego objawu któregokolwiek z wymienionych zaburzeń schizofrenicznych nie jest równoznaczne z rozpoznaniem schizofrenii, rozpoznania, diagnozy typu schizofrenii oraz wyboru sposobu leczenia dokonuje lekarz psychiatra.
Choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD, psychoza maniakalno- depresyjna) – jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych z grupy psychoz. Choroba ta bardzo silnie dezorganizuje życie i funkcjonowanie pacjentów. Charakteryzuje ją naprzemienne występowanie dwóch wahań nastroju: depresji (silnie obniżony nastrój, smutek, lękliwość, płaczliwość) oraz manii (nastrój jest podwyższony, euforyczny), czyli dwóch przeciwnych stanów emocjonalnych. Choroba ta ujawnia się najczęściej w okresie dorastania bądź wczesnej młodości. U kobiet dominuje najczęściej depresja, u mężczyzn mania.
Wyróżniamy następujące typy choroby afektywnej dwubiegunowej:
- Typ I (epizody manii, depresji oraz epizody mieszane)
- Typ II (występuje hipomania, natomiast epizody pełnej manii spotykane są niesłychanie rzadko)
- Typ niespecyficzny (brak jasno wyodrębnionych wyżej wymienionych epizodów)
- Cyklotymia (łagodne postacie subdepresji oraz hipomanii)
Leczenie zaburzeń psychotycznych polega najczęściej na łączeniu farmakoterapii z oddziaływaniem terapeutycznym (nierzadko stosowana jest hospitalizacja).
Możliwa jest terapia tych zaburzeń w warunkach gabinetowych, jeżeli chory jest w remisji (objawy psychozy są wygaszone), a chory ma włączone równolegle leczenie farmakologiczne.