Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline, nazywana jest również zaburzeniem osobowości z pogranicza nerwicy i psychozy.
Kryteria diagnostyczne tego zaburzenia są niezwykle rozległe, a niektóre z nich mogą być spełniane także przez osoby z zupełnie innymi problemami. Do zdiagnozowania osobowości borderline konieczne jest występowanie co najmniej pięciu charakterystycznych objawów i muszą one być obecne w różnych sytuacjach.
Do głównych cech/objawów charakteryzujących to zaburzenie, według klasyfikacji DSM-IV możemy zaliczyć:
- podejmowanie rozpaczliwych wysiłków w celu zapobieżenia porzuceniu realnemu lub wyimaginowanemu
- niestałe ale intensywne związki interpersonalne (krańcowe idealizowanie lub dewaluowanie)
- zaburzenia tożsamości – utrwalony i wyraźnie zaburzony, zniekształcony lub niestabilny obraz własnej osoby lub poczucia własnej wartości
- impulsywność w co najmniej dwóch obszarach stanowiących potencjalne zagrożenie dla samego siebie (życie seksualne, wydawanie pieniędzy, używanie substancji psychoaktywnych, ryzykowne prowadzenie samochodu, napadowe objadanie się)
- nawracające zachowania samobójcze, próby lub groźby samobójcze, dokonywanie samookaleczeń
- niestabilność emocjonalna wywołana nadmierną reaktywnością nastroju
- przewlekłe uczucie pustki
- nieadekwatny do sytuacji silny gniew lub brak kontroli nad wybuchami gniewu
- przemijające, związane ze stresem myśli o charakterze paranoidalnym lub zaznaczone objawy dysocjacyjne.
W leczeniu zaburzenia osobowości borderline, stosuje się zwykle połączenie metod farmakologicznych i psychologicznych. Leki mają zwykle zastosowanie w doraźnym ustabilizowaniu poszczególnych objawów (np. lęku, depresji, gwałtownych zmian nastoju), nie można niestety przy ich pomocy „wyleczyć” zaburzeń osobowości. Skuteczną formą pomocy w tym zakresie jest jednak psychoterapia, zwłaszcza psychoanalityczna wraz z jej pochodnymi (np. psychodynamiczna) oraz niektóre odmiany terapii poznawczo-behawioralnej.